do przemyslenia ???
Wysokostopowe stale ferrtyczne.
Do rej grupy stali zaliczyć można wymienione już wyżej niektóre stale do pracy w podwyższonej temperaturze, jak właśnie: 23H12MNF, czy też 15H12WMF- lub, 15H11MF oraz chromowe stale odporne na korozję (SONK) należące do rodziny stali stopowych konstrukcyjnych o szczególnych własnościach.
Stale odporne na korozję zwane również stalami nierdzewnymi i kwasoodpomymi są stalami wysokostopowymi. chromowymi lub chromowo-niklowymi. zawierającymi dodatkowo zależnie od gatunku- molibden, aluminium. tytan, azot, miedź. miedz i inne składniki. Przy czym stale- chromowo-niklowe posiadają strukturę austenityczną i będą omówione w następnym punkcie Wysoką odporność na korozję stale te posiadają dzięki dużej zawartości chromu. Jako minimum zapewniające dostateczną nierdzewność uważa się 12% Cr. Istotnym składnikiem jest ni węgiel, który decydująco wpływa na strukturę. własności i co za tym idzie na zastosowanie stali.
Jeżeli zawartość węgla nie przekracza 1%, to w temperaturze otoczenia, w stanie równowagi, stale chromowe mają strukturę ferrytyczną lub ferrytyczną z fazami węglikowymi przy nieco większej zawartości węgla. Natomiast w czasie nagrzewania struktury tych stali różnią się w zależności od zawartości chromu i węgla, gdyż jak wiadomo. chrom w stopach żelaza poszerza obszar fazy a, a węgiel obszar fazy y. Stale o zawartości węgla do 0,15% w czasie nagrzewania nie podlegają żadnym przemianom i zachowują strukturę ferrytyczna aż do temperatury topnienia. Dlatego też nazywa się ferrytycznymi. Przy większej zawartości węgla (powyżej 0,3%) w czasie nagrzewania struktura ferrytyczną całkowicie przemienia się w austenit, dzięki czemu stosując odpowiednio szybkie chłodzenie z temperatury austenizowania można je zahartować na martenzyt. Takie stale nazywa się martenzytycznymi. Pośrednie zawartości węgla (od 0,15-0,3%) powodują, że w stalach tych podczas nagrzewania odbywa się częściowa austenityzacja, a po hartowaniu uzyskują po części strukturę martenzytyczną, a po części ferrytyczną. Stale takie nazywane są martenzytyczno-ferrytycznymi.
Stale nierdzewne stosowane są tam, gdzie występuje agresywne działanie pary wodnej, roztworów alkalicznych i rozcięczonych kwasów organicznych. W silnikach turbinowych na łopatki turbin parowych stosuje się stal lH13, Na śruby, sworznie, sprężyny stosowane są stale lH13, 2H13, 4H13 i H17N2 na wały 2H13, a na łożyska kulkowe 4H13..
Wysokostopowe stale austenityczne.
Najistotniejszą rolę w budowie silników turbinowych odgrywają wysokostopowe stale o strukturze austenitycznej. Do tej grupy stali zaliczymy pozostałe rodzaje z rodziny stali stopowych konstrukcyjnych o szczególnych własnościach a mianowicie
1. chromow0-niklowe stale nierdzewne (SONK)
2.stale żaroodporne i żarowytrzymałe
Ponieważ obydwa powyższe rodzaje stali, a także te, które będą omówione w następnych punktach- to stale wysokostopowe, dla których składniki stopowe decydując ich własnościach, dlatego w tym miejscu warto przytoczyć podstawowy wpływ pierwiastków (składników) stopowych na własności tych stali. Oczywiście węgiel i żelazo to podstawowe składniki każdej stali, a ich wpływ na własności jest szeroko omówiony w każdej pracy poświęconej metaloznawstwu, tak więc poniżej podano jedynie wpływ tzn. dodatków stopowych.
Chrom (Cr). w oznaczeniu stali stopowych wg PN występuje pod literą H. Gwałtownie zwiększa odporność na korozję. Zawartość od 12% Cr wywołuje zjawisko pasywacji i w granicach 14-25% czyni stal nierdzewną i żaroodporną. Zwiększa twardość, wytrzymałość na rozciąganie i odporność na ścieranie. Zwiększa także wytrzymałość na pełzanie, dlatego też jest jednym z podstawowych składników stali żarowytrzymałvch.
Nikiel (Ni) wg PN — N. Zwiększa twardość, wytrzymałość i udarność stali. Nieznacznie polepsza własności plastyczne. Polepsza również żaroodpomość i zwiększa wytrzymałość na pełzanie. Wraz z chromem zwiększa kwasoodporność. Zawartość Ni w stalach SONK waha się w przedziale 0,6-26%, natomiast w stalach żaroodpornych i żarowytrzymałych 0,5-37%.
Mangan (Mn) wg PN — G. W niektórych stalach zastępuje nikiel. Poprawia wytrzymałość na rozciąganie, sprężystość oraz odporność na uderzenia. Przy dużych zawartościach węgla i manganu (1.3% C i 10-15% Mn) stal jest wybitnie odporna na ścieranie (stal Hadfielda). W stalach SONK zawartość Mn wynosi 0,6-10.5%. natomiast v\ żaroodpornych i żarowytrzymałych 0,5-2%.
Krzem (Si) wg PN — S. Zwiększa odporność na działanie tlenu, powietrza i gorących gazów utleniających (aktywny odtleniacz). Zwiększa wytrzymałość na rozciąganie i granicę plastyczności. Poprawia sprężystość (składnik stali sprężynowych) a także własności magnetyczne. W stalach SONK zawartość Si nie przekracza 1% a w stalach żaroodpornych i żarowytrzymałych zawiera się w granicach 0.5-3%
Molihden (Mo) wg PN -—M. W granicach 0.2-0,3% zwiększa odporność na pełzanie w podwyższonych temperaturach. Zwiększa własności wytrzymałościowe w podwyższonych temperaturach. Zmniejsza kruchość i poprawia hartowność stali. Zwiększa pasywność stali i ich odporność na działanie kwasów.
Aluminium (Al) wg PN — J. Zwiększa żaroodporność.1% Al równoważy w strukturze10% Cr. Oddziałuje tez podobnie jak krzem,
Tyran (Tu) wg PN — T oraz niob (Nb) wg PN — Nb są pierwiastkami o szczególnie dużym powinowactwie do węgla. Wprowadzenie ich do stali chromowo-niklowych zabezpiecza je przed korozją m tędzy kry stal i c zna. Powodują niewielki wzrost wytrzymałości doraźnej i ciągliwości..
Nadawca: KeRi. Dodał wątków: 4, odpowiedział 73 razy.
Dodano: 07.12.2008, 12:00